Werkgevers tipkaart 6: Voorlichting en instructie

De voorlichting en instructies over 'gevaarlijke gassen' moet uitgebreid en duidelijk aan bod komen. Wat is de herkomst van gevaarlijke gassen in zeecontainers? Wat zijn risicolanden en risicogoederen? Wat zijn de gevolgen voor de medewerkers die met deze gassen in contact komen? Hoe open en betreed je op een veilige manier zeecontainers? Wat moet je doen bij gezondheidsklachten? Alle betrokken medewerkers en bedrijfshulpverleners moeten op de hoogte zijn van eventueel gevaarlijke situaties en weten wat te doen.

Bij voorlichting en instructies over het thema 'gevaarlijke gassen in zeecontainers' voor betrokken medewerkers komen deze onderwerpen zeker aan bod:

  • Welke containerstromen komen in het bedrijf voor en welke mogelijke risico's zijn hieraan verbonden?
  • Welke resultaten volgen uit het voor- en meetonderzoek?
    • de containerstromen in het bedrijf
    • lading
    • herkomst van de zeecontainers
    • meetresultaten
    • adviezen van de gasmeetdeskundige
  • Wat is de herkomst (oorzaak) van de gevaarlijke gassen in zeecontainers?
  • Hoe kunnen gevaarlijke gassen worden herkend?
  • Wat zijn de risico's van mogelijk aan te treffen gassen?
  • Hoe kunnen begassingen worden voorkomen?
  • Welke gezondheidsklachten kunnen optreden als een persoon aan schadelijke gassen blootgesteld is, zowel op korte termijn als op lange termijn?
  • Hoe ziet de bedrijfsprocedure er uit?
  • Wie doet wat en is waar verantwoordelijk voor?
  • Welke onvoorziene situaties kunnen opduiken, en hoe wordt er dan gehandeld?
  • Hoe moet men handelen in geval van een incident?
  • Welke persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM's) worden wanneer gebruikt (zie informatie op de tipkaarten stoffen en de leverancier van de PBM's)?
  • Hoe worden de PBM's op een juiste manier gebruikt (zie gebruikershandleiding van de PBM's)?

De voorlichting en instructie wordt op een begrijpellijke manier gegeven zodat er naar gehandeld kan worden.

'Hoe te handelen bij vrijgekomen gevaarlijke stoffen uit zeecontainers' maakt onderdeel uit van het bedrijfshulpverleningsplan en de opleiding van de bedrijfshulpverleners. Het is van belang dat bedrijfshulpverleners op de hoogte zijn van de gevaarlijke situaties die kunnen optreden met gassen in containers. Wanneer zich een incident voordoet, moeten zij weten hoe ze moeten handelen.


Voorbeeld toolbox meeting

Wat is de herkomst van de gevaarlijke gassen in zeecontainers?

In een zeecontainer kunnen gevaarlijke gassen aanwezig zijn of ontstaan. Indien een medewerker een zeecontainer betreedt, kan afhankelijk van de concentratie van het gas en de blootstellingduur tijdelijk of blijvend gezondheidsletsel ontstaan. De medewerker kan vergiftigd, bedwelmd of verstikt raken en het gasmengsel kan exploderen of in brand vliegen.

Voor het bewust toedienen van gassen (bestrijdingsmiddelen) wordt de term 'begaste zeecontainers' gebruikt. Omdat gassen ook kunnen ontstaan door het uitdampen van producten tijdens het transport is de omschrijving 'gevaarlijke gassen in zeecontainers' een betere.

Gevaarlijke gassen in zeecontainers kunnen afkomstig zijn van:

  • het bewust toedienen van gassen om bederf en aantasting van de lading of verpakkingsmiddelen door ongedierte te voorkomen
  • het uitdampen van stoffen die gebruikt zijn bij de fabricage van producten of stuwmaterialen.
  • (chemische) processen in de lading.

Daarnaast kunnen gevaarlijke gassen ontstaan door een lekkage van verpakkingen van gevaarlijke stoffen.

Zeecontainers die gevaarlijke gassen bevatten, kunnen in principe uit alle delen van de wereld komen. Maar veelal komen ze uit overzeese continenten als Aziƫ, Afrika en Zuid-Amerika. Uit de praktijk blijkt echter dat alle zeecontainers in principe gevaarlijke gassen kunnen bevatten en daarmee als verdacht behandeld moeten worden. Ladingen waarbij vaak gevaarlijke gassen in hoge concentraties zijn aangetroffen zijn:

  • ladingen die stuwhout of houten pallets bevatten
  • levensmiddelen en veevoeders, zoals koffiebonen, tapioca, granen, rijst, etc.
  • plantaardige en dierlijke producten, zoals katoen, dierenhuiden, etc.
  • houten en houtachtige producten, zoals meubelen, rotan, stro, etc.
  • schoenen en textiel
  • speelgoed.

Gassen en hun schadelijke werking

Aangetroffen stoffen zijn bijvoorbeeld methylbromide, fosfine, tolueen, benzeen, chloorpicrine, sulfurylfluoride (niet vaak), formaldehyde, blauwzuurgas (niet vaak), ammoniak en 1,2-dichloorethaan.
Wanneer iemand bij het openen van een begaste zeecontainer deze gassen inademt, bestaat er gevaar voor verstikking, bedwelming, vergiftiging of brand. Bespreek welke stoffen in jouw bedrijf zijn gemeten.

Bij de meeste gassen merk je niet dat ze aanwezig zijn in de zeecontainer. Je ziet ze niet en je kunt ze niet ruiken. De neus is geen veilige waarnemer! De stoffen kunnen specifieke gezondheidsklachten veroorzaken, maar werken vrijwel allemaal in op het centrale zenuwstelsel. Afhankelijk van de stof kunnen al snel na blootstelling klachten optreden als hoesten, duizeligheid, misselijkheid, en hoofdpijn. Bespreek de effecten van de stoffen die in jouw bedrijf zijn aangetroffen?

Wat doen we in ons bedrijf om zeecontainers veilig te openen en te betreden?

  • Wie heeft welke taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden?
  • Op welke wijze worden zeecontainers geclassificeerd en bemeten?
  • Wanneer wordt een 'vrij-voor-betreden-verklaring' afgegeven?
    Een zeecontainer wordt pas geopend nadat een 'vrij-voor-betreden-verklaring' is afgegeven?
  • Bespreek de wijze van registratie van gegevens.
  • Bij wie meldt een medewerker een verdachte of risicovolle situatie en wat moet hij zelf doen in een dergelijke situatie?

Waarop moeten medewerkers letten, ook al is de zeecontainer vrijgegeven om te betreden?

Tijdens het betreden van een zeecontainer is de medewerker altijd alert en gaat na of onvoorziene omstandigheden aanwezig zijn. Dit komt onder andere voor bij:

  • Het verwijderen van verpakkingsmateriaal, zoals folie. Eventueel gas kan zich onder of in het verpakkingsmateriaalfolie ophopen en wordt niet gemeten bij de gasmeting.
  • Een compartimentering van de zeecontainer.
  • Het gas in een tweede compartiment is waarschijnlijk niet gemeten bij de gasmeting.
  • Het uitstromen van een gevaarlijke stof bij een beschadigde verpakking.
  • Een gassoort die zich snel aan de lading hecht, zoals methylbromide.
  • De aanwezigheid van goederen die door hun aard niet of moeilijk te ontgassen zijn, zoals matrassen.
  • De (potentiĆ«le) aanwezigheid van (restanten van) bestrijdingsmiddelen zoals poeders, korrels of verpakkingen waarin tabletten, vloeistoffen, poeders of flacons voor gas hebben gezeten.
  • Indien gebruik gemaakt is van magnesium- of aluminiumfosfide zal het poeder nog in de container aanwezig zijn (in zakjes of los gestrooid). Hieruit kan weer giftig gas gevormd worden als het poeder vochtig wordt en er zuurstof bijkomt.
  • Wanneer een vreemde geur waarneembaar is. Soms wordt bij actieve begassingen een stof toegevoegd die wel waarneembaar is.

Registreer bovengenoemde bijzondere situaties.

Let op: Wanneer de ventilatieroosters van zeecontainers zijn afgeplakt, zegt dat niets over het wel of niet bewust begast zijn van deze container. Vaak worden deze roosters afgeplakt, om te voorkomen dat ongedierte en stof in de lading van de container komt. Realiseer je wel dat de toch al beperkte ventilatiemogelijkheden die een zeecontainer heeft, hiermee te niet zijn gedaan.


Wat moeten we doen bij gezondheidsklachten?

Wanneer een medewerker gezondheidsklachten krijgt bij het openen of betreden van de zeecontainer zoals irriterende ogen, duizeligheid, ademhalingsproblemen, hoofdpijn, braakneigingen, een rare smaak in de mond... dan moet hij meteen de werkzaamheden stopzetten en de zeecontainer verlaten. Onderzoek naar eventuele gassen in de zeecontainer moet uitwijzen welke maatregelen het bedrijf moet nemen, vooraleer de werkzaamheden verder uitgevoerd kunnen worden.

Raadpleeg bij acute gezondheidsklachten een arts.

Hoe moeten medewerkers handelen in geval van een incident? Ondanks alle voorzorgsmaatregelen kan er nog een incident ontstaan.

Belangrijk:
Het openen van een zeecontainer die mogelijk schadelijke gassen bevat, kan gevaarlijk zijn.
Wees daarom voorzichtig!
Breng nooit jouw eigen veiligheid en gezondheid en die van collega's in gevaar!
Open alleen een zeecontainer als je zeker weet dat de container veilig geopend kan worden!